De wet bepaalt dat de verkoper verplicht is een zaak af te leveren die ook aan de overeenkomst beantwoordt (dit wordt ook wel ‘conformiteit’ genoemd). Een zaak beantwoordt niet aan de overeenkomst als deze niet die eigenschappen bezit die de koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten. Maar hoe wordt eigenlijk bepaald wat een koper mag verwachten?

Aan de ene kant heeft de verkoper een mededelingsplicht. Dat betekent dat de verkoper vóór het sluiten van de overeenkomst aan de koper bepaalde inlichtingen moet geven om te voorkomen dat de koper een onjuiste voorstelling van zaken zou krijgen. De verkoper moet bijvoorbeeld rekening houden met het normale gebruik van een zaak en met wat hij weet of moet weten over het bijzondere gebruik dat de koper voor ogen staat. De verkoper moet het melden als hij weet of moet weten dat de zaak voor het normale of bijzondere gebruik door de koper ongeschikt is. Als hij dat niet doet, heeft de verkoper een probleem.

Aan de andere kant heeft de koper ook een onderzoeksplicht. Of anders gezegd: de koper moet zich wel een beetje verdiepen in wat hij koopt. De koper mag alleen die eigenschappen van een zaak verwachten waarvan hij over de aanwezigheid daarvan niet hoeft te twijfelen. Als een koper wel twijfelt (of moet twijfelen), dan moet hij de verkoper vragen stellen of zelf onderzoek verrichten. Hij mag dan niet achterover leunen en afwachten of de verkoper iets meldt.

Hoe verhouden de mededelingsplicht en onderzoeksplicht zich tegenover elkaar? Dit hangt (onder meer) af van de volgende punten:

de aard van de zaak (is deze nieuw of gebruikt? Van nieuwe zaken mag vaak meer worden verwacht dan van tweedehands zaken);
de hoedanigheid van partijen (op een professionele koper rust een zwaardere onderzoeksplicht dan op een particuliere koper);
de hoogte van de prijs (dit beïnvloedt de verwachtingen van de verkoper);
de zichtbaarheid van het gebrek (onzichtbare gebreken zullen minder snel voor risico van de koper komen).
Uiteindelijk zal het afhangen van de omstandigheden van het geval. Het is dus zaak op tijd advies in te winnen!

Als je als koper namelijk niet voldoet aan je onderzoeksplicht, dan loop je de kans dat schade die je lijdt doordat een zaak niet voldoet (ook wel: ‘non-conformiteit’) niet op de verkoper kan worden verhaald en/of dat de koopovereenkomst niet meer kan worden teruggedraaid. Let dus altijd goed op als je iets koopt, vraag door en laat je goed informeren. Hoe belangrijker de aankoop des te meer het loont om vooraf advies in te winnen.