In mei 2020 deed het hof Den Haag een voor veel mensen wellicht opmerkelijke uitspraak in een erfrechtelijke zaak, waarin een pasgetrouwd stel op huwelijksreis kwam te overlijden door voedselvergiftiging.[1] Het hof oordeelde dat de erfenis van de man en vrouw volledig naar de familie van de man ging, omdat de man 23 minuten ná de vrouw overleed. Hoe het hof tot dit oordeel kwam, lees je in dit blog.

Als je geen testament opstelt, geldt bij overlijden de wettelijke verdeling. In dat geval bepaalt de wet wie als erfgenaam wordt aangemerkt. Is er een echtgenoot, geregistreerd partner en/of zijn er kinderen, dan zijn zij bij toepassing van de wettelijke verdeling de erfgenamen. Als er geen echtgenoot, geregistreerd partner of kinderen zijn, dan zijn de ouders van de overledene samen met eventuele (half)broers en (half)zussen erfgenaam. Van belang is of de erfgenamen op het moment van overlijden nog “bestaan”, of anders gezegd: ze zijn zelf nog niet overleden op het moment dat de erflater overlijdt.

Als de volgorde waarin twee personen zijn overleden niet kan worden bepaald, wordt uitgegaan van het vermoeden dat deze personen gelijktijdig zijn overleden en gaat het vermogen naar de erfgenamen van beide overledenen.

In de zaak die aan het hof Den Haag werd voorgelegd kon de volgorde van overlijden wél worden vastgesteld. Het stond vast dat de man (kort) ná de vrouw was overleden, terwijl de vrouw noch de man een testament hadden opgemaakt en dus werd de man als (enig) erfgenaam van de vrouw aangemerkt. Vervolgens overleed de man, zodat niet alleen zijn vermogen overging naar zijn familie, maar ook het vermogen van de vrouw via het vermogen van de man. Het feit dat er zo weinig tijd tussen het overlijden van deze twee mensen zat was niet een omstandigheid voor het hof om de wet niet toe te passen.

De wet bevat wel de mogelijkheid om een rechtsregel buiten toepassing te laten als de toepassing daarvan in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid tot onaanvaardbare gevolgen leidt. De familie van de vrouw deed hier (en dat is wel begrijpelijk) ook nadrukkelijk een beroep op. Iedereen voelt aan dat het wringt dat de erfenis van de vrouw in dit geval via de (kort na de vrouw overleden) man naar zijn familie “verdwijnt”.

Het hof ging hier dus niet in mee. Vanuit juridisch oogpunt oordeelde het hof dat een rechter heel terughoudend moet zijn als het aankomt op het buiten toepassing laten van de wet. Zeker in het erfrecht, waarin rechtszekerheid een belangrijke rol speelt. Het hof kwam tot de conclusie dat er geen sprake was van uitzonderlijke omstandigheden, omdat het niet uitzonderlijk is dat de partners mogelijk niet (goed) hebben nagedacht over de mogelijkheid dat zij kort na elkaar zouden overlijden en wat de juridische gevolgen daarvan zijn als er niets is geregeld. Verder heeft het hof meegewogen dat de moeder van de man had aangeboden de bezittingen van de vrouw aan diens familie af te staan.

De erfenis van de vrouw ging in dit geval op grond van de wettelijke verdeling dus naar de familie van de man.

Onrechtvaardig? Gevoelsmatig misschien wel, maar de wet is duidelijk en hiervan wordt door de rechter niet zomaar afgeweken. Je moet je daarom voor of bij het aangaan van een huwelijk of geregistreerd partnerschap goed realiseren dat trouwen of het aangaan van een partnerschap gevolgen heeft voor jouw erfenis en je doet er verstandig aan je hierover goed te laten adviseren!

[1] Hof Den Haag, 12 mei 2020, ECLI:NL:GHDHA:2020:891.